Múa rối nước Việt Nam nói chung và múa rối nước TPHCM nói riêng là một trong những loại hình nghệ thuật được ra đời từ rất lâu. Đây được xem chính là một trong những nét đẹp văn hoá mang đậm bản sắc dân tộc của nước ta. Mặc dù nhiều quốc gia khác trên thế giới đều có loại hình múa rối này nhưng riêng với múa rối nước chỉ xuất hiện ở nước ta. Do đó múa rối nước TPHCM đã khẳng định được vị thế của mình trong ngành sân khấu suốt bao nhiêu năm nay. Hãy cùng nhau tìm hiểu những điểm đặc sắc mà múa rối nước mang lại nhé!
Mục Lục
Nguồn gốc hình thành của múa rối nước TPHCM
Khoảng 10 thế kỷ trước thì loại hình múa rối nước đã được ra đời cũng như xuất hiện ở vùng châu thổ sông Hồng và chúng thường xuyên diễn ra vào những ngày lễ hội quan trọng hoặc các dịp lễ Tết. Qua một thời gian dài hình thành và phát triển thì nghệ thuật múa rối nước được truyền từ đời này sang đời khác và dần dần đã trở thành một nét đẹp vô cùng nghệ thuật của người dân Việt Nam nói chung và múa rối nước TPHCM nói riêng. So với các hình thức múa rối thông thường được biểu diễn đại trà thì múa rối nước lấy mặt nước để làm sân khấu chính. Phía sau sân khấu được trang bị một phông che để các nghệ nhân có thể hoạt động một cách chỉnh chu nhất.
Sân khấu biểu diễn của múa rối nước
Điểm thú vị và đặc biệt nhất của loại hình nghệ thuật múa rối nước TPHCM này đó chính là việc lựa chọn mặt nước để làm sân khấu chính trong suốt buổi biểu diễn. Buồng để tiến hành biểu diễn trò rối nước được người dân đặt giữa ao hoặc hồ với cách bày trí tương xứng cũng như phù hợp nhất. Các buồng cũng như sân khấu đều được trang bị lọng, voi, quạt, cờ,… và các “đồ nghề” cho quá trình biểu diễn được thuận lợi nhất. Mọi thứ được trang bị tựa như hình ảnh của một ngôi đình làng đơn sơ của Việt Nam thu nhỏ nằm gọn giữa lòng của dòng nước tạo ra một nét đẹp lung linh và vô cùng đặc sắc.
Với riêng bộ môn múa rối nước, khán giả không chỉ đơn giản được thưởng thức các tiết mục nghệ thuật hấp dẫn mang đậm dấu ấn của người Việt Nam mà còn được hiểu rõ hơn về sinh hoạt cũng như những tập tục của người nông dân Việt.
Những con rối – nhân vật chính của múa rối Việt Nam
Những con rối xuất hiện trong các màn biểu diễn sinh động của múa rối nước TPHCM chính là một tác phẩm nghệ thuật gỗ được điêu khắc mang tính dân gian nhất. Những chú rối phục vụ cho múa rối nước TPHCM đó thường có hình thù khá ngộ nghĩnh, tươi tắn, sinh động và có tính biểu tượng cao nhằm thu hút sự tò mò và thích thú của các bạn nhỏ.
Để có được một chú rối hoàn chỉnh cho màn biểu diễn này các nghệ nhân đã phải kỳ công và mất khá nhiều công đoạn để hoàn thiện chúng. Những chú rối có độ tiêu chuẩn nhất sẽ giúp cho màn biểu diễn trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết và quan trọng nhất là có thể truyền đạt được ý nghĩa phong phú mà người múa rối muốn mang đến với khán giả và giúp các kĩ xảo điều khiển những chú rối được thuận lợi hơn. Loại gỗ thường dùng để tạc những quân rối là gỗ sung, đây cũng là loại gỗ phổ biến nhất
Những quân rối được chế tác đều có cấu tạo chung bao gồm thân và phần đế liền cũng như liên kết với nhau. Phần thân của con rối thường được nổi trên mặt nước với mục đích chính dùng để thể hiện một kiểu nhân vật. Trong khi đó phần đế là bộ phận chủ yếu được chìm dưới nước và làm điểm tựa cho phần thân. Đây chính là nơi được trang bị máy để thực hiện công việc điều khiển những quân rối và cũng có tác dụng chính giúp cho phần thân được nổi trên mặt nước một cách hoàn hảo nhất.
Âm nhạc
Vì được biểu diễn trong không gian sân khấu mở chủ yếu và phổ biến nhất là ao hồ hay ngoài trời. Do đó loại hình múa rối nước TPHCM phải được trang bị dàn âm thanh mạnh và chất lượng nhằm tạo khả năng khuấy động không khí đến với người xem. Thông thường ở những hội hay tổ chức chuyên về múa rối nước TPHCM cũng sẽ tiến hành sử dụng những bộ nhạc cụ dân tộc bao gồm mỏ, pháo, não bạt, trống cái, ốc và tù để làm cho không gian nơi đây trở nên vui nhộn.
Về kỹ thuật điều khiển quân rối
Riêng về kỹ thuật vận hành quân rối trong múa rối nước TPHCM được xem như là mấu chốt và quan trọng nhất của loại hình nghệ thuật dân gian này bởi chính vì nó tạo nên các hành động biểu diễn linh hoạt của những quân rối trên sân khấu hoàn hảo nhất gửi đến khán giả. Chính vì thế mà chúng rất được coi trọng trong quy trình biểu diễn múa rối nước TPHCM. Các chú rối không chỉ cần đẹp về mặt hình thức mà còn cần phải có sự linh hoạt trong từng cử động thân hình của mình như thế nào cũng như những hành động chắc chắn, sinh động khi đóng kịch.
Bằng kinh nghiệm cũng như khả năng của mình thì những người nghệ nhân đã tự mình sáng chế ra các kiểu máy tân tiến hơn dành cho rối nước trở nên đa dạng và phong phú hơn. Hầu hết các loại máy này đều phải dựa vào sức mạnh của dòng nước bên dưới để có thể điều khiển các quân rối từ những vị trí xa một cách dễ dàng và linh hoạt nhất mang đến cho người xem đều thưởng thức nhiều điều thú vị và độc đáo nhất mà múa rối nước TPHCM mang lại.
Với những điểm thú vị hơn mà bên trên đã đề cập thì múa rối nước sẽ mang đến cho người xem những cảm xúc lẫn lộn tùy vào những phân đoạn của câu chuyện được kể. Nếu có cơ hội bạn cũng hãy thử tìm đến loại hình nghệ thuật này để khám phá, thưởng thức chắc chắn bạn sẽ thích thú ngay và không biết tại sao mình không tìm đến nó sớm hơn đấy!
Bài viết trên đã phần nào đề cập đến những điều mà múa rối nước TPHCM mang lại không chỉ riêng cho khán giả khi đến xem cũng như thưởng thức mà còn mang đến cho bộ môn múa rối nước nói chung. Hy vọng với những thông tin cực kỳ thú vị này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn và thúc giục bạn đến khám phá loại hình nghệ thuật này nhé!